Güneş yanığı yaygındır ve tüm cilt tiplerine sahip kişilerde görülebilir. Yetişkinlerin %30'undan fazlası, yılda en az bir kez güneş yanığı yaşadığını kabul eder. Güneş yanıkları genellikle birkaç gün içinde sorunsuz bir şekilde iyileşir.

Ancak ciddi vakalarda komplikasyonlar meydana gelebilir. Güneş zehirlenmesi olarak da adlandırılan şiddetli güneş yanığının belirtilerini ve kendinizi korumak için atabileceğiniz adımları öğrenin.

Güneş zehirlenmesi nedir?

Güneş zehirlenmesi, genellikle şiddetli güneş yanığını tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Aslında "zehirlenme" ile sonuçlanmaz, aksine tipik bir güneş yanığından daha şiddetli semptomlara neden olur.

Güneş zehirlenmesi, güneş koruyucu kullanmadan veya yetersiz güneş koruyucuyla uzun süre güneşe maruz kalmaktan kaynaklanır. Ayrıca, belirli risk faktörleriniz varsa (örneğin, sizi güneşe karşı daha hassas hale getiren bir cilt rahatsızlığınız varsa veya güneş yanığı riskinizi artıran bir ilaç kullanıyorsanız), hafif güneşe maruz kalma durumunda bile ortaya çıkabilir.

Güneş zehirlenmesinin belirtileri

Güneş yanığı, kişinin güneşten veya solaryum gibi yapay UV ışığından kaynaklanan aşırı ultraviyole (UV) ışığa maruz kalmasıyla oluşur. Hafif ila orta şiddette güneş yanığının belirtileri arasında kızarıklık, ağrı ve dokununca sıcak hissedilen cilt bulunur. Bu belirtiler genellikle üç gün sonra azalmaya başlar.

Güneş zehirlenmesinin belirtileri daha uzun sürer ve daha şiddetlidir. Bunlar arasında kabarcıklar, şiddetli ağrı, şişlik ve ateş sayılabilir.

Su toplaması ikinci derece yanığa işaret eder ve aşağıdakiler de dahil olmak üzere ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

• sıvı ve elektrolit kaybından kaynaklanan dehidratasyon
• cilt enfeksiyonu
• baş ağrısı, mide bulantısı ve kusma
• ateş veya titreme
• Güneş yanığından sonra bile devam eden güneş hasarlı cilt değişiklikleri.

Güneş zehirlenmesi riski kimlerde görülür?

Güneş zehirlenmesi her cilt tipine sahip kişilerde görülebilir, ancak açık tenli kişilerde risk daha yüksektir. Diğer risk grupları şunlardır:

• daha hassas cilde sahip bebekler ve çocuklar
• Güneşe karşı daha hassas hale gelen cilt rahatsızlığı olan kişiler
• Güneş yanığı riskini artıran ilaçlar kullanan kişiler. Bunlar arasında bazı tansiyon ilaçları, antibiyotikler, ağrı kesiciler ve sarı kantaron bulunur.
• Ayrıca, ekvatora yakın iklimlerde veya UV ışınlarına maruz kalmanın daha fazla olduğu yüksek rakımlarda yaşayanlar ve açık havada çalışanlar güneş zehirlenmesi açısından daha fazla risk altındadır.

Yaşam tarzı faktörleri de rol oynar. Aşağıdaki durumlarda güneş zehirlenmesi yaşama olasılığınız daha yüksektir:

• Özellikle güneş ışınlarının en güçlü olduğu 10:00 ile 16:00 saatleri arasında dışarıda vakit geçirin
• Güneş kremi veya güneş koruyucu giysiler olmadan güneşte vakit geçirmek, UV ışığının yansımasını artıran su, kum ve karın etrafında bulunmak
• Kapalı alanda bronzlaşma yataklarını kullanın.
• Güneş zehirlenmesine karşı kendi kendine tedavi

Çoğu durumda güneş zehirlenmesi belirtilerini evde yönetebilirsiniz. Etkilenen cildinizi yatıştırmak ve rahatsızlığı azaltmak için soğuk kompres, aloe vera jeli veya kokusuz kremler uygulayın ya da soğuk kolloidal yulaf ezmesi banyosu yapın. İbuprofen gibi reçetesiz satılan ağrı kesici ilaçlar yardımcı olabilir. Belirtileriniz düzelene kadar güneşten uzak durun.

Eğer su toplaması varsa:

• Cildinizi sabun ve ılık suyla temizleyin.
• Kabarcıkları patlatmayın. Patladıktan sonra üzerini vazelinle kapatın.
• Kortizon gibi kortikosteroidleri cilde uygulamayın. Bu, iyileşme sürecini geciktirecektir.
• Vücudunuzun su ihtiyacını karşılamak için bol su için.

Güneş zehirlenmesi durumunda ne zaman doktora görünmeli?

Şiddetli güneş yanığı, ciddi kabarcıklara yol açabilir. Kabarcıklar patladığında ve cilt açıkta kaldığında, sıvı ve elektrolit kaybı yaşayabilirsiniz. Bu da dehidrasyona ve cilt enfeksiyonuna neden olabilir.

Eğer su toplaması ve şu belirtiler varsa bir doktora görünün:

• parlak kırmızı, sızan deri
• şiddetli ağrı
• ateş
• aşırı soğukluk veya titreme hissi
• baş ağrısı
• mide bulantısı ve kusma.
• Geçmişte ciddi güneş yanığı geçirdiyseniz, bir dermatoloğa başvurarak cilt kanseri taraması yaptırın. Güneş yanıkları, melanom ve diğer cilt kanserlerine yakalanma riskinizi artırır.

Güneş zehirlenmesi nasıl tedavi edilir?

Antibakteriyel yara kremleri veya cilt enfeksiyonu gelişirse oral antibiyotikler. Şiddetli dehidratasyon yaşıyorsanız, damar yoluyla sıvı verilmesi gerekebilir.

Aşırı durumlarda yanık veya yara merkezinde tedaviye ihtiyacınız olabilir.

Güneş zehirlenmesine karşı kendinizi korumanıza yardımcı olacak ipuçları

Özellikle güneş zehirlenmesi riskiniz yüksekse, sıcak havalara karşı bir plan geliştirmek önemlidir. Güneş kremi şarttır, ancak kapsamlı bir güneş koruma planının yalnızca bir parçasıdır. Güneş kremi sürseniz bile, hatta bulutlu bir günde bile belirtiler ortaya çıkabilir.

Güneş zehirlenmesine karşı korunmak için aşağıdaki ipuçlarından birkaçını bir arada uygulayın:

Geniş kenarlı şapkalar, hafif uzun kollu gömlekler ve uzun pantolonlar giyin. UV radyasyonunun kumaşa ne kadar nüfuz ettiğinin bir ölçüsü olan ultraviyole koruma faktörü (UPF) derecesine sahip giysiler, güneşten korunmak için tasarlanmıştır. 50 UPF derecesi en iyisidir.
Dışarıdayken gölgeli alanlar arayın.
Geniş spektrumlu bir güneş kremi kullanın. Bu, hem UVA hem de UVB ışınlarına karşı koruma sağladığı anlamına gelir.
Güneş koruma faktörü (SPF) 30 veya üzeri olan bir güneş kremi tercih edin.
Dışarı çıkmadan en az 15 dakika önce güneş kremini sürün.
Güneş kreminizi her iki saatte bir, terliyorsanız veya yüzüyorsanız daha sık yenileyin.
Gözlerinizi korumak için güneş gözlüğü, dudaklarınızı korumak için ise SPF 30 veya üzeri bir dudak kremi kullanın.
UV indeksinin en güçlü olduğu saatlerde (sabah 10'dan akşam 4'e kadar) içeride kalın.
Kapalı alanda bronzlaşma yataklarını kullanmaktan kaçının.